Pişik nedenleri ve önleme yolları

Bebeklik döneminin en sık karşılaşılan sağlık problemlerinden biri olan pişik (diaper dermatit), bebeklerin yanısıra daha büyük çocuklarda da görülebilir

Pişiklerin Oluşma Nedenleri
Bez bölgesi pişiği %12- 15 sıklıkla rastlanan bir durumdur, bu durumu kolaylaştıran nedenler;

Islak Kalmak
Bazı bebeklerin altı uzun süre değiştirilmediği, bazen de bebek cildi aşırı hassas olduğu için pişik oluşabilir. Dışkıdaki enzimler, idrar pH’ı (dışkıdaki enzimleri aktifleştirebilir), dışkılama sıklığı ile dışkının kıvamı da pişik oluşumunda rol oynayabilir.

Tahriş
Bezin deriye sürtünmesi (tahriş) de derinin kızarmasına ve soyulmasına neden olabilir. Bezdeki kimyasal maddeler ve/veya parfümler (kontak dermatiti) de bebeğin cildini tahriş edebilir. Bu her bebek için geçerli olmayıp; hassas ciltli bebeklerde görülebilir.

Yeni Gıdalar
Anne sütü alan bebeğin formül mamaya başlaması ya da katı gıdalara geçmesi, dışkının kimyasını değiştirerek bebeğin cildini tahriş edebilir. Anne sütü almaya devam eden bebeklerde ise; annenin yediği-içtiği besinler, bebeğin hassas olduğu maddelerden oluşuyorsa yine pişik görülmesine neden olabilir.

Mantar veya Bakterilere Bağlı Cilt Enfeksiyonları
Bu tür enfeksiyonlar genellikle bebeğin nemli ve ılık cilt kıvrımlarında bakteri veya mantar türü mikropların yerleşmesi ve çoğalmasıyla oluşur. En sık görülen etkenler; stafilokok bakterisi ve “kandida” türü mantardır. “Kandida”ya bağlı enfeksiyonlar; içi dolu sivilce şeklinde kırmızı pütürlere ya da yanmış, sıyrılmış gibi bir görüntüye neden olur. Kızarıklık yukarılara, karın bölgesine doğru ilerleyebilir. Bu durum 2- 3 gün içerisinde geçmiyorsa ve farklı görünümlü pişikler oluştuysa pişik kremleri de artık yetersiz kalmaya başlar.
Emziren annenin ya da bebeğin antibiyotik kullanması, vücutta mantar enfeksiyonunu kolaylaştırırken ağızda mantar enfeksiyonunun oluşması da, bez bölgesinde enfeksiyona yol açabilir. Bu durumda mantara karşı geliştirilmiş özel kremler ile tedavi gerçekleştirilir.
Standart tedaviye yanıt vermeyen pişiklerde; kronik deri hastalıkları ya da sistemik hastalıklar akla getirilmeli ve deri hastalıkları uzmanına danışılmalıdır.

Bez Bölgesinin Bakımı
• Bebeğin bez bölgesi için ideal bakım; gece- gündüz bezi sık sık değiştirerek ve cildi kuru tutarak sağlanmalıdır. Cilt, yumuşak hareketler ile temizlenmeli ve kurulanmalıdır. Bastırarak ve ovuşturarak silmek, cildin koruyucu tabakasını zedeleyerek, bebek cildinin hassaslaşmasına neden olabilir.
• Normal şartlarda bebeğin cildinin kremler ile kaplanması gereksizdir ancak bebek sık sık pişik olduğu zaman; bez değişimlerinden sonra, ince bir kat krem ile korunma sağlanabilir. Böyle dönemlerde parfüm ve kimyasal maddeler içeren ıslak silme bezleri, iyileşmeyi geciktirebilir.
• Bebeğin bezinin sıkı kapatılması yerine hava alacak şekilde rahat bağlanması daha doğrudur. Mümkün olduğunca çok sıklıkta bebeğin poposu açılarak havalandırılmalı ve cildin kuru kalması sağlanmalıdır.
• Pişik önleyici kremler genellikle petrolatum (vazelin) ve çinko oksit madde içermektedir. Eczanelerde ve bebek mağazalarında bulunabilecek ürünlerin hemen hepsi değişik oranlarda bu maddeleri içerir. Pişik önleyici ve tedavi edici kremlerin içerik ve oranları az da olsa farklılık gösterir; bu oran değişiklikleri ise koruyuculuğu etkileyebilmektedir.
• Talk pudrası artık çok sık kullanılmamaktadır. Bebek nefes aldığında, pudranın bebeğin solunum yoluna kaçması, ciğerlerine zarar verebilir. Pudra kullanılması gerekli ise mısır nişastasından olanını kullanmak daha doğrudur. Pudra öncelikle ele dökülüp, sonra bebeğin cildine sürülmeli, cilt katlarında pudra kalmamasına dikkat edilmelidir.
• Anne sütü ile beslenen bebeklerde de pişik oluşabilmektedir ancak bu durum sıklıkla ek gıdalara başlandığında görülür. Bebekler bazı gıdalara karşı duyarlıdır, bu duyarlılık, cildin farklı yerlerinde ve bez bölgesinde kızarıklıklar olarak belirti verebilir. Etkeni daha iyi anlamak için besinlerin teker teker tanıtılması önerilmektedir.

Hafif derecede tahrişe bağlı pişiklerde tedavi:
• Bebeğin bezi sık değiştirilmelidir.
• Sabun ya da başka tahriş edici temizleme maddeleri kullanılmamalıdır.
• Her bez değişiminde, içinde çinko ya da vazelin bulunan kremlerden kullanılmalıdır.
• Bez gevşek bağlanmalıdır.
• Geçmeyen durumda doktora başvurulmalıdır.

Orta-ciddi derecede tahrişe bağlı pişiklerde tedavi:
• Hafif derecede pişikte yapılması gerekenler uygulanmalıdır.
• Doktora danışarak, kortizonlu bir krem uygulamak gerekebilir. Düşük dozda kortizonun yan etkisinden korkulmamalı, tedavi geciktirilmemelidir. Bazen günde bir kereden fazla krem kullanılması gerekebilir. Bu şekilde uygulanan tedavi, 5 günden fazla sürmemelidir.
• Mantar olasılığına karşı, her bez değişiminde bir mantar kremi kullanılmalıdır.

Kronik tedaviye karşı yanıtsız pişiklerde tedavi:
• Bebeğin ağzında tedavi edilmeyen mantar enfeksiyonu (pamukçuk), olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Bakteri enfeksiyonu olduğuna dair bulgular var ise anti-bakteriyel bir merhem kullanılmalıdır. İçleri cerahat dolu sivilce şeklindeki pişiklerde bazen ağız yoluyla alınacak antibiyotiklere de gerek olabilir.